اثر خطی و غیرخطی نرخ ارز بر سلامت مالی بانک‌های ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه بانکداری و نهادهای پولی، پژوهشکده پولی و بانکی، تهران، ایران.

2 بانک مرکزی ایران، تهران، ایران.

چکیده

این مطالعه اثرات خطی و غیرخطی نرخ ارز رسمی و غیررسمی را بر سلامت مالی بانک‌های ایرانی، با تمرکز بر نوع مالکیت (خصوصی، دولتی تجاری و دولتی تخصصی) بررسی می‌کند. با بهره‌گیری از روش‌های اقتصادسنجی پیشرفته، از جمله الگوهای خودرگرسیون برداری با وقفه توزیعی و فضای حالت، تحلیل داده‌های کلان اقتصادی و داده‌های سطح بانک برای دوره ۱۹۹۶ تا ۲۰۲۴ انجام شده است. نتایج مطالعه نشان می‌دهد که واکنش‌ها بر اساس نوع مالکیت متفاوت است: در حالی‌که بانک‌های دولتی تجاری و تخصصی عمدتاً تحت تأثیر نرخ‌های ارز رسمی قرار دارند، به دلیل وابستگی آن‌ها به نرخ‌های تعیین‌شده توسط دولت، بانک‌های خصوصی حساسیت بیشتری نسبت به نرخ‌های ارز غیررسمی از خود نشان می‌دهند، چراکه در معرض بازارهای غیررسمی ارز قرار دارند. شاخص‌های مالی داخلی نیز تأثیر قابل توجهی بر ثبات بانکی دارند. بانک‌های بزرگ‌تر به دلیل پرتفوی متنوع‌تر، مقاومت بیشتری از خود نشان می‌دهند و نسبت‌های بالای نقدینگی تأثیر مثبتی بر توانایی پرداخت تعهدات کوتاه‌مدت دارند. در مقابل، اتکای بیش از حد به تسهیلات و بدهی‌های بین‌بانکی، ریسک اعتباری و ریسک نقدینگی را افزایش می‌دهد. متغیرهای کلان اقتصادی همچون تورم اثرات منفی برجای می‌گذارند، در حالی که رشد اقتصادی و عملکرد بازار سهام باعث بهبود سلامت مالی می‌شوند. این تحلیل بر اهمیت مدیریت نرخ ارز، مداخلات سیاستی هدفمند و استراتژی‌های متناسب با نوع مالکیت برای ارتقای تاب‌آوری بخش بانکی در بازارهای نوظهور تأکید دارد. یافته‌ها با ادغام شاخص‌های جدید برای ارزیابی سلامت مالی و بررسی اثر دوگانه رژیم ارزی ایران بر عملکرد بانکی، به غنای ادبیات موجود کمک می‌کند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


Abbas Elhussein, N. H. & Elfaki Osman, O. E. 2019. Exchange Rate fluctuations and Financial Performance of Banks:  Evidence from Sudan. International Journal of Economics and Finance, 11(12): 15-27. https://doi.org/10.5539/ijef.v11n12p15
Acaravci, S., & Ç alim, A. (2013). Turkish banking sector's profitability factors. International Journal of Economics andFinancial Issues, 3(1), 27-41.
Almaqtari, F., Al‐Homaidi, E., Tabash, M., & Farhan, N. (2018). The determinants of profitability of Indian commercial banks: A panel data approach. International Journal of Finance and Economics, 24(1), 168-185.
Agenor, P.R., Jackson, T. P., & Pereira da Silva, L. 2020. Foreign Exchange Intervention and Financial Stability. BIS Working Papers No 889
Bani Yousef, A.N., Taha, R., Nurian Muhmad, S., Zainul Abidin, A. F. 2024. Foreign Exchange risk and Performance: Evidence from MENA Banks. International Journal of Business and Society, 25(3): 1054-1071.    https://doi.org/10.33736/ijbs.8558.2024.
Babazadeh, M., & Farrokhnejad, F. (2012). Effects of Short-run and Long-run Changes in Foreign Exchange Rates on Banks' Profit. International Journal of Business and Management, 7, 70-77. https://doi.org/10.5539/ijbm.v7n17p70
Carolyn C. Lagat1 and Daniel M. Nyandema2, The Influence of Foreign Exchange Rate Fluctuation on the Financial Performance of Commercial Banks Listed at the Nairobi Securities Exchange. British Journal of Marketing Studies, Vol.4, No.3, pp.1-11, May 2016
Chamberlain, S., Howe, J., & Popper, H. (1997). The Exchange Rate Exposure of U.S. and Japanese Banking Institutions. Journal of Banking and Finance, 21(6), 871-892. https://doi.org/10.1016/S0378-4266(97)00002-2
Cheluget, J., Sile, I., & Amoi, A.K. 2023. Effect of Exchange Rate and Inflation Rate on the Financial Performance of Banks in Kenyan: A Case of Co. Bank Limited. International Journal of Research Publication and Reviews, 4(2): 628-642, February 2023.
Hasanov, F., Bayramli, N., & Al-Musehel, N. (2018). Bank-Specific and Macroeconomic Determinants of Bank Profitability: Evidence from an Oil-Dependent Economy. International Journal of Financial Studies, 6 (2)78; https://doi.org/10.3390/ijfs6030078.
IMF. 2019 .Financial Soundness Indicators Compilation Guide . https://www.imf.org/en/Data/Statistics/FSI-guide
Isaac, L. (2015). Assessing the Impact of Exchange Rate Risk on Banks Performance in Nigeria. Journal of Economics and Sustainable Development, 6(6), 1-14.
Keshtgar, Nafiseh; Pahlavani, Mosayeb; Mirjalili, Seyed Hossein (2020) : The Impact of Exchange Rate volatility on Banking Performance (case of Iran), International Journal of Business and Development Studies,12(1): 39-56.https://doi.org/10.22111/ijbds.2020.5436.
Kemisola, O., Ademola, O., Olamide, J., &Moses, O. (2016). Exchange Rate Volatility and Banks Performance:  Evidence from Nigeria. IIARD International Journal of Economics and Business Management, 2(4), 1-11.
Mohammadi, T. , Shakeri, A. , Taghavi, M. and Samanipour, H. (2020). Exchange Rate Threshold Affecting Financial Stability of Iranian Banks. Financial Management Strategy, 8(4), 1-22. doi: 10.22051/jfm.2020.29180.2261.
Seyed Kalaei, M.A., Ehsanfar, M.H., Mozafari Ahangar Kalaei, S. F. 2021. The Effect of Exchange Rate Fluctuations on the Lending Power of Banks in Iran. Islamic Economics & Banking , 10(34): 7-34.(In Persian).
Ngerebo, T. (2012). The impact of foreign exchange fluctuation on then intermediation of banks in Nigeria (1970 – 2004). African Journal of Business Management, 6(11), 3872-3879. https://doi.org/10.5897/AJBM09.113
Njagi, M. M., & Nzai, C. (2022). Effect of Exchange Rate Volatility on Performance of Commercial Banks in East Africa Community. Journal of Economics, 2(2), 1-13.
Taiwo, O., & Adesola, O. (2013). Exchange rate volatility and bank performance in Nigeria. Asian Economic and Financial Review, 3(2), 178-185.
Wong, T., Wong, J., & Leung, P. (2009). The Foreign Exchange Exposure of Chinese Banks. China Economic Review, 20(2) 174-182. https://doi.org/10.1016/j.chieco.2009.03.003.