نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

دانشکده اقتصاد و مدیریت، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران.

10.22099/ijes.2025.51966.1985

چکیده

خوداشتغالی نقش مهمی در اقتصاد ایران دارد و درک عوامل موثر بر آن از اهمیت زیادی برخوردار است. این مطالعه با هدف بررسی تأثیر اعتبارات بخش خصوصی بر خوداشتغالی در ایران با استفاده از تکنیک های هوش مصنوعی مانند شبکه های عصبی مصنوعی، شبکه های عصبی عمیق و الگوریتم های یادگیری ماشین امکان شناسایی روابط غیرخطی و الگوهای پیچیده در داده ها را فراهم کرد. همچنین مدل های اقتصادسنجی فضایی SAR، SEM و SDM بادر نظر گرفتن وابستگی های مکانی بین استان ها و بررسی اثرات سرریز فضایی استفاده مربوط به دوره زمانی ۱۹۹۰تا ۲۰۲۳ در سطح استان های کشور صورت گرفته است.

یافته ها حاکی از رابطه منفی و معنادار بین نسبت تسهیلات خرد به تولید ناخالص داخلی و نرخ خوداشتغالی است. همچنین ضرایب منفی شاخص باز بودن اقتصادی و نرخ تشکیل سرمایه، اثر منفی آنها بر خوداشتغالی را نشان می دهد. در مقابل، متغیرهای بهره وری کل عوامل تولید و مخارج آموزشی تأثیر مثبت و معناداری بر نرخ خوداشتغالی دارند. نتایج مدل های فضایی نیز بیانگر وابستگی نرخ خوداشتغالی در مناطق مختلف کشور به یکدیگر است. بنابراین، این مطالعه رابطه منفی بین این دو را نشان داد که می تواند ناشی از ناکارآمدی در ارائه تسهیلات خرد و عدم تمرکز کافی آن بر ایجاد مشاغل پایدار و مولد باشد. افزایش باز بودن اقتصادی و نرخ های بالاتر تشکیل سرمایه نیز با تشدید رقابت خارجی و تشویق سرمایه گذاری در بخش های بزرگتر اقتصادی، اثر منفی بر خوداشتغالی دارند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات